ABIJAN, Ivory Coast
Wachezaji wa kikosi cha timu ya soka ya taifa ya DR Congo wametumia fursa ya kutoa ujumbe wa amani kupitia fainali za Mataifa ya Afrika, AFCON, kufuatia machafuko yanayoendelea katika eneo la Mashariki mwa nchi yao.
Makumi ya makundi yenye silaha ikiwa ni pamoja na waasi maarufu wa M23 kwa muda mrefu wamekuwa wakikabiliana na tajiri wa madini mashariki mwa taifa hilo la Afrika ya Kati, wakipigania udhibiti wa ardhi huko.
Mzozo kati ya makundi hayo ambayo ni pamoja na wanamgambo wanaoiunga mkono Serikali, ulipamba moto baada ya makubaliano ya amani ya miezi sita kumalizika mwezi Oktoba, huku takriban raia 60 wakiripotiwa kuuawa wakati wa mashambulizi huko Kivu Kaskazini mwezi huo huo pekee.
Mapigano yanaendelea ndani ya kilomita 25 (maili 15) kutoka Goma, mji mkuu wa mkoa huo, katika eneo ambalo Serikali ya Kinshasa imeshindwa kupata mtego wa usalama kwa miongo mitatu iliyopita.
Kulingana na Umoja wa Mataifa, mzozo huo uliokithiri, umesukuma watu milioni 6.9 kuyakimbia makazi yao, huku shirika hilo likisema kuwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo inakabiliwa na majanga makubwa zaidi ya kibinadamu duniani.
“Kila mtu anaona mauaji mashariki mwa Congo, lakini kila mtu yuko kimya,” mshambuliaji wa DR Congo, Cedric Bakambu aliandika kwenye mtandao wa kijamii.
DAR ES SALAAM
NA ARONE MPANDUKA
Duniani ipo michezo migumu kama vile mpira wa miguu, kikapu, riadha, skwashi na mingineyo, lakini ipo michezo ambayo ugumu wake unazidi wa ile niliyoiorodhesha.
Wakati mwingine wanasema wepesi ama ugumu wa mchezo unatokana na utayari na uwezo wa mchezaji husika. Kama utayari wako ni mdogo, basi kila mchezo duniani utauona mgumu.
Ifuatayo ni michezo inayoongoza kwa ugumu zaidi duniani ambayo hupelekea majeraha makubwa, na hata vifo kwa washiriki.
KUPANDA NG’OMBE
Kupanda ng’ombe ni mchezo unaohusisha mpanda farasi juu ya ng’ombe. Mpanda farasi lazima akae juu ya mnyama kwa angalau sekunde nane ili kupata pointi.
Pembe za ng’ombe zinaweza kuleta majeraha kwa wapanda farasi na watazamaji wakati wa mchezo huu hatari, na umewekewa sekunde 8 hatari zaidi katika historia ya michezo.
Baadhi ya wapanda ng’ombe hucheza mchezo huo wakiwa na kofia za ng’ombe bila ya kujilinda, huku wengine wakishiriki katika mchezo huo wakiwa na vifaa vya kujikinga.
SARAKASI
Motocross ni mchezo wa pikipiki unaohitaji talanta nyingi. Waendeshaji hupitia barabara ngumu, zenye misukosuko katika eneo gumu, huku wakifanya mbwembwe, ikiwa ni pamoja na kurukaruka na kuruka mitaro.
Vipini vilivyounganishwa kwenye magurudumu hayo mawili hutumiwa na waendeshaji ili kudhibiti kasi na mwelekeo wakati wakiwa wameketi kwenye viti vya mbele na vya nyuma vya pikipiki.
Kurukaruka juu na kutua mara kwa mara kwa hatari, kunaifanya kuwa mojawapo ya michezo migumu, na mara nyingi husababisha ajali mbaya na majeraha.
RUGBY
Jina lingine la mchezo huu ni Raga. Raga ni mchezo wa mawasiliano unaochezwa kati ya timu mbili za wachezaji 15 kila upande kwenye uwanja wa mviringo. Kusudi la mchezo ni kuhamisha mpira kutoka timu moja hadi nyingine, huku ukijaribu kutodhibitiwa na mpinzani wako.
Kila upande lazima ujaribu kumiliki mpira na kukimbia nao kuelekea lango la wapinzani wao (upande wa pili kutoka walipoanzia). Ikiwa mchezaji atapata udhibiti wa mpira, anaweza kuupita au kuupiga mbele hadi mtu mwingine auguse. Ni mchezo wa kimwili sana, hivyo tarajia kuona migongano mara kwa mara.
WATER POLO
Polo ya maji ni mchezo wa maji wa timu unaochezwa kwenye maji. Wachezaji lazima waogelee na kutumia mpira kufunga mabao. Sheria ni sawa na zile za hoki ya barafu, lakini zikiwa na tofauti fulani za muda na mahali pa mchezo.
Ili kushinda, lazima uwe na pointi nyingi zaidi kuliko za mpinzani wako mwishoni mwa dakika 32 za mchezo. Polo inajulikana sana kwa umbo lake, huku kurusha mateke na kukaba chini ya ardhi kukiendelea na kila aina ya makofi ya ujanja yakipigwa ndani ya maji.
HOCKEY YA BARAFU
Mchezo huu kwa Kiswahili halisi ni Hoki.Huu ni mchezo wa mawasiliano unaochezwa kwenye barafu. Ni miongoni mwa michezo migumu zaidi duniani. Timu mbili za wachezaji sita kila upande kwa kawaida huicheza, kwa hivyo kuna shughuli nyingi katika kila mchezo.
Hoki inalenga kufunga mabao zaidi ya mpinzani wako, lakini wachezaji hutumia vijiti kupiga mpira kwenye lango la mpinzani. Wanaruhusiwa kutumia mikono yao, lakini si mikono au viwiko vyao. Hii ina maana kwamba ukipigwa na fimbo ya mtu mwingine, inaweza kusababisha jeraha kubwa!
NDONDI
Ndondi ni mchezo wa mapigano kwa kutumia ngumi, ambapo watu wawili hushiriki katika shindano la nguvu, kasi, hisia na uvumilivu. Ni moja ya michezo kongwe inayojulikana kwa mwanadamu. Sheria kuu ni kumpiga mpinzani wako ngumi mpaka aanguke sakafuni, ama ashindwe kuendelea na pambano.
DAR ES SALAAM
Na Mwandishi wetu
Klabu ya Yanga imesema kwamba bado ina imani kubwa na mshambuliaji wake mpya Joseph Guede aliyejiunga nao kwenye kipindi cha dirisha dogo la usajili.
Guede mwenye uraia wa Ivory Coast, alikuwa akiimbwa na wanaYanga wengi mara baada ya kusajiliwa kwamba anaweza kuvaa viatu vya Fiston Mayele ambaye kwa sasa anaitumikia klabu ya Pyramids ya nchini Misri.
Akizungumza hivi karibuni, Afisa Habari wa Klabu hiyo Ali Kamwe alisema kuwa kwa jinsi alivyomtazama mshambuliaji huyo, ni imani yake kwamba atakuja kufunga mabao mengi.
Alisema kwamba mshambuliaji huyo ana sifa zote za washambuliaji mahiri, isipokuwa amekosa utulivu, hasa kutokana na kutozoea vyema mazingira ya timu na Ligi aliyoikuta.
“Mimi niwaambie mashabiki wa Yanga na wengine wote kuwa walioanza kumbeza. Guede atakuja kufunga mabao mengi, na wengi watashangazwa na hilo. Ameanza kuzoeana na wenzake kwa haraka na mwalimu kumuingiza kwenye mfumo moja kwa moja. Anakosa bahati tu ya kufunga magoli. Lakini kuna siku atawashangaza,” alisema Kamwe.
Alisema pia kuwa tatizo lililopo kwa mashabiki ni kutaka kuona mchezaji anacheza mechi moja na kufunga hapo hapo, kitu ambacho humpa shinikizo mchezaji na kujikuta akiwa na presha kubwa uwanjani.
Guede alizaliwa Agosti 23 mwaka 1994 huko Abidjan, Cote d’ Ivoire ambapo mwaka 2017 alikuwa akiitumikia klabu ya USC Bassam, na kisha kutimkia klabu ya AFAD Djekanou.
Baadae akajiunga na FAR Rabat kwa kitita cha dola 40,000 na kuhitimisha msimu wa 2019/2020 akiwa mfungaji bora wa klabu yake na mabao 10 kwenye Ligi, huku klabu yake ikimaliza nafasi ya sita katika Ligi.
Guede alisaini mkataba mpya wa kuendelea kuitumikia Rabat ambapo alienda nayo hadi katikati ya mwaka 2023.
Kitu kinachowatia hofu mashabiki wa Yanga ni kitendo cha kukaa muda mrefu bila kuwa na timu, huku akikosa rekodi nzuri ya upachikaji wa mabao kwa timu alizopitia.
Mbali na Guede, Yanga kwa sasa inawategemea zaidi washambuliaji wengine kama Kennedy Musonda na Clement Mzize.
DAR ES SALAAM
Na Nicolaus Kilowoko
Katika kuhakikisha michezo wa kikapu unaendelea kukua nchini Tanzania, uongozi wa michezo huo kupitia mkoa wa Dar es Salaam, umekuja na mpango mkakati wa kufanya maboresho makubwa kwenye ligi yao.
Ligi hiyo ya kikapu mkoa wa Dar es Salaam (BDL) inatazamiwa kuanza rasmi Machi pili mwaka huu, huku pia kukiwa na baadhi ya maboresho kwenye ligi hiyo.
Kamishna wa mchezo wa kikapu Halleluja Kavalambi alisema kuwa kwa msimu huu, wamekusudia kuongeza msisimko kwenye ligi hiyo, hivyo wanatarajia kupata timu zenye ushindani zaidi.
Kuhusu usajili, Halleluya alisema kwamba dirisha la usajili kwa wachezaji wa ndani na nje limeshafunguliwa, na linatarajiwa kufungwa tena Februari 25 mwaka huu.
Alisema kuwa Ligi hiyo ambayo mwezi Machi inatarajiwa kuanza kuchezwa, itajumuisha timu 16 kwa upande wa Wanaume na 16 kwa Wanawake, na itakuwa na utofauti na ilivyokuwa katik miaka mingine.
Kuhusu ubora wa timu alisema kuwa bado timu zinaendelea na michezo mbalimbali ya kirafiki kwa ajili ya kujiweka sawa kabla ya ligi kuanza, na wamekusudia kuzifuatilia zaidi timu hizo ili wapate timu nzuri wakati timu zitakaposhiriki.
ZOMBA, Malawi
Watoto wa Shirika la Kipapa la Utoto Mtakatifu, Jimbo Katoliki la Zomba nchini Malawi, wamewaomba Viongozi wa Kanisa hilo kuwapa nafasi ya kutekeleza majukumu mbalimbali ndani ya Kanisa.
Wakizungumza wakati wa maadhimisho ya Ekaristi Takatifu katika Parokia ya Mtakatifu Joseph Sunuzi jimboni humo, watoto hao waliomba viongozi kuwaruhusu kushiriki katika shughuli mbalimbali za Kanisa, kwani kunatoa tumaini kwa Kanisa zuri la siku zijazo.
NAIROBI, Kenya
Baraza la Maaskofu wa Afrika na Madagaska (Symposium of Episcopal Conferences of Africa and Madagascar: SECAM) barani Afrika, wametangaza msimamo wao na kudumisha msimamo huo kwamba kama Bara, baraka za ziada za kiliturjia zilizopendekezwa katika Azimio la Baba Mtakatifu Fransisko kuhusu watu wa jinsia moja kubarikiwa haikubaliki na haiwezi kufanyiwa kazi Barani Afrika.
“Sisi, Maaskofu wa Kiafrika, hatuoni kuwa inafaa kwa Afrika kubariki ndoa za watu wa jinsia moja au wapenzi wa jinsia moja, kwa sababu katika mazingira yetu, hii inaweza kusababisha machafuko, na itakuwa kinyume cha moja kwa moja na maadili ya kitamaduni ya jamii za Kiafrika,”ilisomeka sehemu ya taarifa kutoka kwa Uongozi wa Kongamano la Baraza la Maaskofu wa Afrika na Madagaska (SECAM), iliyotolewa Januari 11, mwaka huu 2024.
Tamko hilo kutoka kwa Kanisa zima la Afrika kwa mujibu wa taarifa hiyo, limepokea makubaliano ya Baba Mtakatifu Fransisko na Mwadhama Kardinali Victor Manuel Fernåndez, Mkuu wa Dicastery kwa Mafundisho ya Imani.” Wakati huo huo Mapadre wanathibitisha tena kushikamana kwao bila kuyumbayumba kwa Mrithi wa Petro, ushirika wao pamoja naye na uaminifu wao kwa Injili, lakini hawatatekeleza jambo hilo, kwani ni kinyume na misingi ya Kaisa na Mungu Mwenyezi.
Muhtasari wa pamoja wa misimamo iliyopitishwa na Mabaraza mbalimbali ya Maaskofu wa Kitaifa na baina ya nchi katika Bara la Afrika, unakuja kufuatia ombi la SECAM kwa Marais wote wa Mabaraza ya Maaskofu wa Kitaifa Barani Afrika, kuchangia maoni yao kuhusu waraka wa Vatican ambao “umesababisha mshtuko mkubwa, uliopandwa dhana potofu, na misukosuko katika akili za wengi Walei waaminifu, watu waliowekwa wakfu, na hata wachungaji na imeibua hisia kali” tangu kuchapishwa kwake.
Kwa mujibu wa Maaskofu Barani Afrika katika ujumbe wao uliotiwa saini na Rais wa SECAM, Mwadhama Fridolin Kardinali Ambongo Besungu, Askofu Mkuu wa Jimbo Kuu Katoliki la Kinshasa nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC), uamuzi wao wa kutowabariki wapenzi wa jinsia moja, unatokana na wasiwasi kuhusu uwezekano wa kuchanganyikiwa na kashfa ndani ya nchi jumuiya nzima ya Kanisa Katoliki.
“Mafundisho ya mara kwa mara ya Kanisa yanaelezea vitendo vya ushoga kuwa “vilivyovurugika kwa ndani” (Congregation for the Doctrine of the Faith, Declaration Persona Human, No. 8) na kinyume cha sheria ya asili,” inasomeka sehemu ya taarifa hiyo ya Alhamisi inapoendelea katika rejea ya kile ambacho Kanisa Katoliki linafundisha.
“Vitendo hivi vinavyozingatiwa kuwa ni kufunga tendo la ndoa kwa zawadi ya maisha, na si kutoka kwa upendo wa kweli na ukamilishano wa kijinsia, havipaswi kuidhinishwa kwa hali yoyote” (Katekisimu ya Kanisa Katoliki, n.k. Na. 2357).
MBEYA
Na Hassan Shayo
Serikali imesema kuwa imetenga jumla ya Shilingi bilioni 48/-, kwa ajili ya mikopo ya Wanafunzi wa Stashahada katika mwaka wa masomo wa 2023/2024.
Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Kassim Majaliwa alisema hayo katika sherehe za ufunguzi wa Chuo Kikuu cha Kanisa Katoliki, Jimbo Kuu Katoliki la Mbeya (CUCOM), zilizofanyika kwenye viwanja vya chuo hicho.
Alisema kuwa mpango huo ambao ni maono na maelekezo ya Rais Dk. Samia Suluhu Hassan unalenga kuhakikisha elimu inayotolewa inakuwa bora na kuwezesha wahitimu wa vyuo nchini kujiamini na kumudu ushindani wa kitaifa na kimataifa.
“Lengo jingine la Mheshimiwa Rais Dk. Samia ni kuona vijana wengi wanapata elimu itakayowapa ujuzi na uwezo wa kushiriki katika ujenzi wa Taifa,” alisema Waziri Mkuu Majaliwa.
Aidha, Waziri Mkuu Majaliwa alisema Serikali imetenga Dola za Kimarekani milioni moja kupitia mradi wa Elimu ya Juu kwa Mageuzi ya Kiuchumi (HEET), ambazo zinasomesha Wahadhiri 27 kutoka Vyuo Vikuu visivyo vya Serikali.
Waziri Mkuu aliongeza kuwa fedha hizo pia zitatumika kugharamia wahadhiri saba katika ngazi ya Shahada ya Umahiri na 20 katika Shahada ya Uzamivu kwa programu za afya na sayansi shirikishi.
“Kupitia mradi huu Serikali imekuwa ikivifikia vyuo vikuu binafsi. Kitendo hicho kinaonesha dhamira ya dhati ya Serikali yetu ya kuiwezesha sekta binafsi kushiriki kikamilifu katika utoaji wa elimu kwa ngazi zote.
“Hii ni kutokana na ukweli kwamba Serikali inatambua na kuthamini mchango mkubwa unaotolewa na sekta binafsi katika utaoaji wa elimu kuanzia ngazi ya awali hadi elimu ya juu,”alisema Majaliwa.
Kwa mujibu wa Majaliwa vyuo vinavyomilikiwa na taasisi zisizo za Serikali vinatakiwa kuweka mpango mkakati wa kuongeza idadi ya wanataaluma hususan maprofesa, wahadhiri waandamizi na wahadhiri kwa maeneo ya programu zinazotolewa.
Katika hatua nyingine, Majaliwa alisema kuwa Serikali inathamini na kutambua mchango wa madhehebu ya dini, ikiwemo Kanisa Katoliki kwa kuwa mstari wa mbele katika utoaji wa huduma kwenye sekta mbalimbali, ikiwemo za afya, elimu na ustawi wa jamii.
Naye Mwenyekiti wa Bodi ya Baraza la Chuo hicho, Askofu John Ndimbo, ameishukuru Tume ya Vyuo Vikuu Tanzania (Tanzania Commision for Universities: TCU) kwa kuona umuhimu wa kukipa chuo hicho hadhi ya Chuo Kikuu, baada ya kutimiza masharti yote.
“Kupitia tume maalum iliyoundwa na Tume ya Vyuo Vikuu, ilijiridhisha na uboreshaji wa miundombinu, ndipo tulipewa hadhi ya chuo kikuu, TCU imekuwa mlezi bora kwetu.”
Kwa upande wake, Naibu Katibu Mkuu Wizara ya Elimu, Sayansi na Teknolojia Dk. Franklin Rwezimula ambaye amemuwakilisha Waziri wa Elimu kwenye ufunguzi huo, amelipongeza Kanisa Katoliki kwa namna linavyowekeza kwenye sekta ya elimu.
DAR ES SALAAM
Na Gaudence Hyera
Wanawake wameaswa kupokea kwa ukarimu, furaha na upendo zawadi ya uzao wanayojaliwa na Mungu, hata kama uzao huo umepatikana katika mazingira magumu.
Wosia huo ulitolewa na Mkurugezi wa Shirika la Kutetea Uhai Tanzania (Pro-Life Tanzania), Emil Hagamu, katika Kipindi cha Pro-Life juu ya Familia na Hifadhi ya Uhai kilichorushwa na Radio Tumaini, na kuwataka wanawake wasikatae heshima kuwa mama.
Alisema kuwa wanawake wanapaswa kuhifadhi, kupokea mimba katika hali ya furaha, iwe ni katika ndoa, ama ni kubakwa, kwa sababu hawajui kwa nini Mungu aliruhusu jambo hilo litokee.
Hagamu alisema sifa na furaha ya mwanamke, mke ni kuwa mama, na kwamba haipendezi kuona mwanamke ambaye Mungu amemjalia baraka za mimba, anakwenda kuua mtoto aliye tumboni, eti kwa dhana ya kwamba hajawa tayari kuwa mama.
Aliwataka wanawake wanapopata mimba kupokea na wamtukuze Mungu kama ilivyokuwa kwa Bikira Maria Mama wa Mkombozi, na kwamba waache malalamiko, manung’uniko na kuona mimba kuwa ni mzigo katika safari ya maisha yao.
“Mama wa Mkombozi, Bikira Maria alipopata taarifa kutoka kwa Malaika Gabriel ya kwamba atachukua mimba kwa uwezo wa Roho Mtakatifu, alipokea taarifa hiyo kwa furaha na kumtukuza Mungu, wala hakuogopa, licha ya kwamba alizifahamu Sheria za Kiyahudi juu ya adhabu ambayo ingemkabili,” alisema Hagamu.
Alisema kwamba hata sasa kuna baadhi ya wanawake ambao kwa bahati mbaya wanapata mimba katika mazingira ya kubakwa na kuchukua uamuzi wa kuua mtoto aliye tumboni kwa hofu ya familia na jamii kuwa itawatazama vipi, ama atalea vipi mtoto bila baba, na kusahau kwamba Mungu ana kusudi katika jambo hilo.
“Nawaalika wanandoa katika mwaka huu mpya kutafakari ikiwa wanatimiza kiapo walichopata wakati wa Sakramenti ya Ndoa, kutafakari juu ya Maneno Matakatifu ambayo yanasema ‘mkeo atakuwa kama mzabibu uzaao watoto wengi.’ Je, ni kweli wale waliobarikiwa wanatimiza maandiko hayo? au wamekuwa wakishiriki Utamaduni wa Kifo kwa kutumia vithibiti mimba” alisema Mkurugenzi wa Pro-Life, Hagamu.
Alisema kwamba watoto wengi ni baraka ya Mungu katika kiapo cha ndoa, hivyo amewataka wanandoa kutimiza ahadi ya kiapo hicho, na kuwa tayari kupokea watoto ambao Mungu atawajalia kwa furaha.
Kwa mujibu wa Hagamu, kitendo cha wanandoa kutumia vithibiti mimba, kunazifanya ndoa hizo kuwa batili, kwani zinakiuka kiapo cha kupokea watoto watakaojaliwa na Mungu.
Katika suala la malezi, Hagamu aliwataka wazazi kuwakabidhi watoto wao kwa Mungu, ili wapate baraka siku kadhaa baada ya kujifungua, kama ilivyokuwa kwa wazazi wa Yesu, ambapo walimpeleka Yerusalemu kupata baraka kwa Simeoni.
Alisema pia kwa kufanya hivyo watoto watakua na kuongezeka nguvu, huku wakiwa wamejaa hekima na neema ya Mungu zikiwa juu yao, kama ilivyokuwa kwa Mtoto Yesu.
ZANZIBAR
Na Mwandishi wetu
Waziri Mkuu Kassim Majaliwa amezindua Hospitali ya Wilaya ya Kaskazini B Pangatupu, iliyopo Mkoa wa Kaskazini Unguja, yenye uwezo wa kuhudumia wananchi zaidi ya 100,000 kwenye Shehia 31 wilayani humo.
Akizungumza baada ya ufunguzi wa hospitali hiyo iliyogharimu Shilingi bilioni 6.7, Waziri Mkuu Majaliwa alisema kuwa itasaidia kupunguza adha kwa wakazi wa maeneo hayo kusafiri umbali mrefu ili kupata huduma za afya.
Aliongeza pia kuwa ujenzi wa hospitali hiyo ni utekelezaji wa vitendo wa dhamira ya Rais wa Serikali ya Mapinduzi ya Zanzibar na Mwenyekiti wa Baraza la Mapinduzi Dk. Hussein Ali Mwinyi, ya kuhakikisha anawekeza katika sekta ya afya kwa ajili ya ustawi wa jamii.
“Ni dhamira ya Serikali ya Mapinduzi ya Zanzibar na maono ya Mheshimiwa Dkt Hussein Mwinyi ya kuimarisha miundombinu ya sekta ya afya, ili kuhakikisha wananchi wanapata huduma katika mazingira bora na kwa viwango vinavyokubalika,”alisema Majaliwa.
Majaliwa alisema kuwa hospitali hiyo itasaidia upatikanaji wa huduma bora za matibabu, hususan huduma za kibingwa, ambazo hutolewa kuanzia ngazi ya hospitali ya Wilaya.
“Miundombinu iliyopo katika hospitali hii, itawezesha kambi za matibabu ya huduma za kibingwa na kibobezi kufanyika hapa kwa mafanikio makubwa, badala ya kufanyika katika hospitali za mjini tu.”
Aliiagiza Wizara ya Afya ifanye tathmini ya kina ya mahitaji ya hospitali hiyo pamoja na kuhakikisha inapangiwa wafanyakazi wa fani zote wanaohitajika kwa mujibu wa kada zao, wakiwemo madaktari, wauguzi pamoja na wataalamu wengine.
Aidha, aliwataka watumishi wa sekta ya afya waendelee kufanya kazi kwa uadilifu na kujitoa. “Kuwa na majengo na vifaa tiba ni sehemu moja, lakini ubinadamu, upendo na kufanya kazi kwa kuzingatia maadili ya kazi, ni muhimu katika kuboresha huduma bora kwa wananchi.”
Kwa upande wake Waziri wa Afya wa Serikali ya Mapinduzi ya Zanzibar, Nassor Ahmed Mazrui alisema kuwa katika kipindi cha miaka 60 ya Mapinduzi, idadi ya vitanda vya kulaza wagonjwa vimeongezeka kutoka 1,445 hadi 2,645, idadi ya majengo ya wagonjwa mahututi zimeongezeka kutoka sadaruki (Intensive Care Unit: ICU) moja hadi 14, vyumba vya upasuaji vimeongezeka kutoka 11 hadi 35, kati yake 13 ni kwa ajili ya akinamama, pia vitengo vya huduma za dharura vimeongezeka kutoka viwili hadi 13.
NJOMBE
Na Mathayo Kijazi
Waziri wa Nchi, Ofisi ya Waziri Mkuu, Sera, Bunge na Uratibu, Jenista Mhagama, amesema kuwa Serikali ina Imani kwamba kupitia Askofu mpya wa Jimbo Katoliki la Njombe Mhashamu Eusebius Kyando, mkoa huo utaendelea kuwa na amani na upendo.
Waziri Jenista aliyasema hayo wakati akitoa salamu za Serikali akimwakilisha Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Dk. Samia Suluhu Hassan, aliyealikwa kuwa mgeni rasmi katika Adhimisho la Misa Takatifu ya Kumsimika na Kumuweka Wakfu, Askofu mpya wa Jimbo Katoliki la Njombe, Mhashamu Kyando, iliyoadhimishwa hivi karibuni jimboni humo.
“Lakini hatuna shaka sisi kama Serikali, na Mheshimiwa Rais Samia ameniambia kwamba tunaamini katika wewe, kutakuwa na amani kwenye Jimbo la Njombe, kutakuwa na upendo uliopitiliza nafsi kwa Viongozi wa Dini, Viongozi wa Serikali, Viongozi wa Taasisi zingine, na Waamini wote wa Kanisa Katoliki hapa kwenye Jimbo la Njombe. Na kwa kuwa Jimbo hili linakwenda pia katika mikoa mingine, tutaambukiza haya na hata katika mikoa mingine,” alisema Waziri Jenista.
Waziri huyo alisema kuwa Mkoa wa Njombe wenye idadi ya watu zaidi ya 885,946 kwa takwimu ya Sensa ya Watu na Makazi ya Mwaka 2022, ni miongoni mwa Mikoa yenye fursa kubwa kiuchumi katika Sekta ya Kilimo, Madini, Uvuvi na Biashara.
Wakati huo huo Jenista, alimpongeza Mkuu wa Mkoa pamoja na Viongozi wengine mkoani humo, kwa kutangaza kilimo kama jambo la msingi na la kuleta maendeleo katika Mkoa huo.
Aidha, aliwapongeza kwa kujikita katika mazao yenye tija kwenye uchumi, ikiwemo mbao, viazi mviringo, parachichi, chai, na mahindi, kwani Rais ameweka mazingira wezeshi kuhakikisha mazao hayo yanakuwa ya kibiashara na yanawanufaisha wakulima wa Mkoa huo, na wa Tanzania kwa ujumla.
Waziri Mhagama alibainisha kuwa ndani ya Serikali, Bajeti ya Kilimo imeendelea kuongezeka, ili kuhakikisha kilimo kinasonga mbele.
Alibainisha kuwa kwa upande wa Sekta ya Madini, Mkoa huo umebahatika kuwa na hifadhi kubwa ya madini ya chuma, makaa ya mawe, katika Wilaya ya Ludewa.
Naye Mkuu wa Mkoa wa Njombe, Anthony Mtaka akitoa salamu za mkoa huo katika misa hiyo, alisema kuwa Mkoa huo unaongoza kwa watoto wenye udumavu kutokana na utapiamlo, na kuwataka Viongozi wa Dini na Taasisi mbalimbali kuwasaidia wazazi kuwaandaa watoto katika lishe bora.
“Mkoa wa Njombe tuna changamoto kubwa sana ya tatizo la lishe, na kwenye taarifa za Kiserikali, mkoa wetu unaongoza kwa kuwa na watoto wengi wenye udumavu, na sisi kama Mkoa tuna kampeni ya Kitaifa ambayo pia tungeomba Viongozi wa Kanisa na Madhehebu yote watusaidie, kwa sababu watoto wana ukondefu, watoto wana utapiamlo, watoto wana udumavu…
“Lakini Mkoa wetu, Mungu ametuneemesha kwa vyakula vingi, lakini bado hali ya afya ya watoto wetu siyo nzuri. Ningeomba kupitia hadhara hii, Kanisa na Viongozi wote waliopo hapa, Viongozi wote wa Dini, Viongozi wa Serikali, na Viongozi wa makundi yote, tuweze kushirikiana na kushikamana, kuona namna ambavyo tutasaidia wazazi kuwalisha na kuwandaa watoto katika lishe bora ili waweze kufanya vizuri katika maisha yao,” alisema Mtaka.
Aidha, Mtaka aliongeza kuwa endapo wadau hao wakiwemo Viongozi wa Taasisi za Dini wakiongeza nguvu kuunga mkono jambo hilo, na wazazi wakaelimishwa kuwapa watoto wao lishe bora, utapiamlo kwa watoto Njombe utakwisha.
Mtaka alitumia nafasi hiyo kuwaomba wazazi na walezi mkoani Njombe kuwapeleka watoto wao shuleni, kwani siyo busara watoto kubaki nyumbani katika kipindi hiki ambacho hakuna malipo yoyote.
“Tuwaombe wazazi kupitia hadhara hii watusaidie ili watoto waende shule. Si busara watoto wabaki nyumbani katika wakati huu ambao mahitaji yote ya shule yapo. Kwa mtoto ambaye hana ‘uniform’, isiwe sababu ya kutokwenda shule, aende tu, na akifika huko tutaona ni namna gani ya kumsaidia,” alisema Anthony Mtaka.
Aliwasisitiza wazazi kuzingatia na kusimamia suala la elimu, ili jamii iweze kushindana kwenye Taifa ambalo linakwenda kwenye ushindani mkubwa wa kiuchumi.
MWANZA
Na Paul Mabuga
Wakati huko wanafunzi wakiandika matusi kwenye mitihani yao, kule watoto wameiba simu janja yenye thamani ya zaidi ya Shilingi 300,000/-, baada ya kumhadaa mama muuza barafu.
Kwenye daladala, konda kavaa fulana yenye maandishi ya Kiingereza, yenye tafsiri kuwa amefurahia uzinzi, na kwenye mtaa jirani Askari Polisi kaibiwa kuku wanne. Lakini, wenyewe tukikutana, tunasalimiana, ‘Mambo poa’.
Yaani kwamba, Katibu Mtendaji wa Baraza la Mitihani, Dk. Saidi anatuambia wanafunzi 17, watatu wakiwa watahiniwa wa darasa la nne na 12 wakiwa ni wa kidato cha pili, wamefutiwa matokeo baada ya kuandika matusi katika mitihani waliyoifanya mwaka jana.
Yaani, watoto hawa wametukana, ila tu ni kwamba walikuwa wanatukana nini na wanamtukana nani hatujui.
Hii si mara ya kwanza kwa tukio kama hili, kwani kwa kipindi cha miaka mitano kuanzia mwaka 2018 jumla ya watoto 33 nao walifutiwa matokeo kwa kuandika matusi katika mitihani yao.
Yaani mwaka huu ni hao 17, lakini mwaka 2022 watahiniwa 14 wa kidato cha pili walifutiwa matokeo pia, na wengine wawili wa kidato cha nne, nao walikumbwa na dhahama kama hiyo mwaka 2022.
Angalia, mtoto mwenye umri wa miaka tisa ama 10 akiwa darasa la nne, anaandika matusi, ama tusema anatukana, na kulifanya taifa kusimama kujadili kishindo chake.
Unadhani akifikisha umri wa miaka 22 na akiwa amehitimu Chuo Kikuu kama atafanikiwa, na ikiwa hakurekebishwa, hali itakuwaje katika muktadha wa kujenga kizazi chenye maadili?
Katika mahojiana kwa ajili ya makala haya, Mwalimu John Ndama kutoka Manispaa ya Shinyanga, anasema, “Haya ni mambo yanayotokea katika miaka ya hivi karibuni,” na katika uzoefu wake wa kufundisha kwa karibu miaka 30 kwenye shule za sekondari, hakuwahi kuona mambo kama hayo.
“Hawa ni watoto watukutu, na kwa bahati mbaya wanazidi kuongezeka kadri miaka inavyozidi kwenda. Inawezekana chanzo kikubwa ni wazazi kushindwa kupata muda wa kuwalea kutokana na kubanwa na harakati za kutafuta fedha, baada ya changamoto za kiuchumi kuongezeka, na badala yake, vijana wanalelewa na runinga na mitandao ya kijamii,” anasema Mwalimu Ndama.
Anasema kwamba yaani watoto wanaona vitendo vyenye maudhui magumu yenye mwelekeo wa matusi kwenye runinga, lakini pia wanaona maandiko na sauti za matusi kwenye mitandao ya kijamii. Lakini baadhi ya familia zinaona haya ni mambo ya kawaida, na hivyo kuyaruhusu yaendelee bia udhibiti! Tunajenge kizazi cha viumbe kisicho na utamaduni, ‘uncultured creatures’.
Katika hali kama hii inakuwaje? Unasafiri kwenda Mtwara kikazi, lakini basi ulilopanda linaharibika njiani katika moja ya vijiji vya mkoa wa Lindi.
Anakuja kijana anauza mahindi ya kuchoma akiwa amevaa fulana yenye maandishi, “Girls for Sex, No offer Rejected,” (yaani Warembo kwa ajili ya ngono, wapo tayari kwa pesa yoyote). Ukimuuliza maana yake anajifanya kufahamu, lakini anakuambia ni zawadi aliyoletewa na baba yake anayeisha jijini Dar es Salaam.
Kijana anadai anafahamu maadishi, na katika umri wake wa miaka 12, bila shaka ubonge wake ulivyo kama sponji, unamnyinya kila kitu, na kuona kuwa haya ni maisha ya kawaida. Kwa nini huyu asione kuwa kuandika matusi kwenye mitihani, siyo ‘jambo mzungu, [la kustaajabisha]?’.
Unapanda moja ya daladala katika Jiji la Mwanza, konda analifunga kiunoni koti lenye nembo kuonesha kuwa hiyo ni sare ya kazi. Hali hii inaifanya fulani aliyoivaa na maandishi yake yanayosomeka, “We ejoyed sex overnight!” Hakuna anayemsemesha na kumuonya miongoni mwa abiria, na zaidi wanasalimiana miongoni mwao kuwa ‘mambo poa.’ Fikiria kijana aliyemo ndani ya dalada hiyo, hali hiyo anaichukuliaje?
Katika mtaa mmoja jijini Mwanza, wakati Askari Polisi anamsimulia mama jirani yake juu ya kuibwa kwa kuku wake na vibaka, mama huyo naye anaelezea juu ya watoto wawili wenye umri kati ya miaka tisa na 10, walivyofika kwake na kumuibia simu janja kwa namna ambayo hakuweza kuamini.
Mama huyo, Grace Kezla [43], anasema kwamba alipokuwa ameketi kiambazani nje, walifika watoto wawili na kutaka kununua barafu mbili, na wakatoa shilingi 200.
Mama huyo akaingia ndani kwenda kuchukua hiyo bidhaa kwenye jokofu, kwa bahati mbaya akaacha simu janja kwenye mkeka aliokuwa amekalia. Wale watoto bila kuchelewa walichukua ile simu na kuondoka, na alipotoka nje, hakuona kitu.
“Ni kama vile niliuza simu ya Shilingi 300,000/- kwa Shilingi 200.” Anasema Grace ambaye anapoulizwa kuhusu watoto kuandika matusi kwenye mitahani anasema, “Kwenye jamii yetu kuna vitu haviko sawa, wazazi wameelemewa, na waalimu nao wamezidiwa! Hapo panahitajika juhudi nyingine za ziada, vingenevyo tutapata tabu.”
Anasema, “Wazazi wapo na shida ya kutumia muda mwingi kutafuta fedha kwa ajili ya mahitaji ya familia. Waalimu nao wanataabika na mzigo mkubwa wa wingi wa wanafunzi kuliko uwezo wao, na hivyo kufanya ‘bora liende’. Wakati hali ikiwa hivyo, bado kwa kila hali, inatakiwa kadri iwezekanavyo, kila kijana amalize elimu ya sekondari.
Anashauri kuwa ingawa mtaala mpya wa elimu una msisitizo juu ya maadili, lakini kuna haja ya jambo hili kuwa mtambuka likihusisha wadau na sekta mbalimbali ili kukikomboa kizazi hiki.
“Kama Waunguja wanaona kuwa kwa mwanamke kukaa kwenye boda, ama kipando kama mwanaume ni sawa na kutukana, badala yake anapaswa kukaa upande, inashindikanaje katika maadili yetu?”
Uzoefu mwingine ni kuhitajika umakini juu ya kusimamia maadili ya kijamii, ni maelezo ya Msese Mwanzalima [80], mkazi wa Shinyanga ambaye anasema kwamba kutokana na waalimu kuzingatia kazi zao enzi hizo, alifukuzwa akiwa darasa ka pili mwaka 1958, enzi za Mkoloni kwa kosa ambalo anadhani pengine leo hii lingevumilika.
“Kwenye madawati, enzi hizo kulikuwa na kitundu kwa jiuu, sasa hapo paliwekwa kidau ambapo kilijazwa wino kwa ajili ya kuchovya ‘pen’ iliyokuwa na ‘nib’, na kuandika.
“Mimi badala yake nilikuwa nachovya kidole katika kidau na kujipaka usoni, ila mchezo huo ulitosha kunifukuzisha shule,” anasema Mzee Mwanzalima akikumbukia hali ilivyokuwa wakati huo, huku akidai kwamba hawa waalimu wa siku hizi, ni wapole sana.
VATICAN CITY, Vatican
Katika mahojiano kwenye kipindi cha luninga cha Italia,Papa Fransisko alisikitikia hatari ya kuongezeka kwa vita katika kona mbalimbali za dunia.
Aidha, alielezea jinsi ambavyo hana mpango wa kujiuzulu na kutangaza ziara za kitume huko Polynesia na Argentina.
Kama katika miezi hii ya migogoro ya Mashariki ya Kati na katika miaka hii ya uchokozi dhidi ya Ukraine, Papa Fransisko alirudi kuelezea juu ya hofu ya vita:
“Ni kweli kwamba ni hatari kufanya amani, lakini pia vita ni hatari zaidi,” alisema. Na alizungumzia mkutano aliokuwa nao Jumatano iliyopita tarehe 10 Januari 2024, na ujumbe wa watoto kutoka Ukraine kwamba:
“Hakuna hata mmoja wao aliyekuwa akitabasamu. Watoto hutabasamu moja kwa moja, niliwapatia chokoleti na hawakutabasamu. Walikuwa wamesahau tabasamu lao, na kwa mtoto kusahau tabasamu lake, ni uhalifu. Hii inaleta vita: inakuzuia kuota.”
Na Dk. Deoscorous B. Ndoloi
Mpendwa msomaji, katika safu hii, wiki iliyopita tuliona vijitabia zoelefu (offending mannerisms) ambavyo vinaweza kuathiri kwa kiasi kikubwa namna tunavyozungumza katika hadhara. Tulivitaja vijitabia hivi kama sehemu ya mawasiliano silonge.
Kwa kukumbushana tu, na kwa wale ambao hawakupata fursa ya kusoma makala husika, vijitabia hivi vinahusu kuwa na kitu chochote mdomoni (pipi au kimbaka), kujikuna kusikofaa, kutoa kicheko ‘kichafu’, kuwakonyeza ama kuwagusa wasikilizaji, kupiga chafya ama kukuohoa kusiko na staha, nk. Pengine tulishau vilevile kugusia juu ya vijitabia vya kuchezea vitu wakati tunapotoa wasilisho, kwa mfano hutikisatikisa funguo mkononi ama sarafu mfukoni, hutafuna kucha au mfuniko wa kalamu, kutingishatingisha magoti hasa wakati unapotoa wasilisho umemeketi, ‘kuvunja vidole’ (cracking knuckles), kugusagusa simu nk. Haya yote yatakufanya uonekane hujatulia.
Leo, katika safu hii, tushirikishane maarifa kidogo juu ya kujenga uhusiano wenye tija na hadhira (audience). Kwa wale ambao wanafuatilia mada zetu, tulisema kwamba haitoshi tu kwa mwasilishaji kuwa mbobezi katika uwanja wake, na kuwa na weledi katika kuzungumza katika hadhara, ni muhimu vilevile kujua aina ya wasikilizaji na sababu zinazowafanya wakusikilize. Hii itasaidia jinsi ya kujipanga kuwakabili. Tuone kwa kifupi aina za hadhira.
Aina ya kwanza tunaweza kuiita ni ya ‘hadhira-mateka’ (captive audience). Wasikilizaji wa aina hii wanajikuta kwamba, kimsingi, hapo walipo hawakuja kwa ajili ya kukusikiliza wewe. Kwa mfano wanachuo wapo chuoni kwa sababu moja ya msingi – elimu. Lakini, hata kama somo lako hawalipendi, unapoingia darasani, inabidi wakae kimya na kukusikiliza, kinyume na matakwa yao kwa vile sheria inawabana.
Wafungwa wanaweza kuwa mfano mwingine wa hadhira ya aina hii. Wapo kama kundi kwa sababu wanatumikia adhabu kwa makosa mbalimbali, na ‘wamekusanywa’ bila ridhaa yao. Katika sehemu za kazi, wapo wafanyakazi wengine wanaona kama kuhudhuria mikutano inayoitishwa na uongozi ni kama kupotezeana muda. Wafanyakazi wa namna hii, katika mikutano, ni hadhira-mateka. Wapo kwa sababu tu, wasipotii mamlaka, wanaweza kukaripiwa.
Ukujikuta unazungumza na hadhira kama hii, kwanza, unakuwa na kazi ngumu sana kuwabadilisha mtazamo/msimamo na kuwasabibishia kiu ya kukusikiliza. Katika mazingira haya, dakika chache za mwanzo za kutoa wasilisho ni muhimu sana – waaminishe kwamba una uzoefu na ujuzi katika mada husika, lakini pia washawishi kwamba mada yenyewe ni ya muhimu mno katika maisha yao na hasa katika kuimarisha mahusiano. Ikiwezekana tumia mifano ya watu ambao walishawahi kufanikiwa kimaisha kwa sababu walizingatia unayozungumza.
Aina ya pili ya hadhira ni ‘hadhira-chuki (hostile audience). Hadhira ya namna hii inaweza kuwa inaonesha dalili zote za chuki na kukosa shauku ya kutaka kujua/kuambiwa jambo. Chuki hii inaweza kulenga katika mada yenyewe; kwa mfano, wasilisho linalohusu kuwahamisha na kuwapeleka sehemu nyingine ya nchi kupisha suala ya maendeleo kama ujenzi wa miundombinu ama kuendeleza hifadhi ya wanyama pori.
Kama hadhira hii haioni faida ya haraka na ya moja kwa moja, utapata shida sana kuzungumza nao. Katika hali isitotegemewa, hadhira hii inaweza hata kuzua tafrani, uhasama ama ushari (wa maneno au matendo). Tumeona kwa mfano viongozi wakijaribu kuzungumza na hadhira wakati wa migomo. Wakati mwingine katikati ya mgomo kunaweza hata kuzuka mapigano. Hali ikidorora vya kutosha hadhira kama hii kuamua kutojihusisha na jambo lolote (apathy).
Hadhira-chuki inaweza kuelekeza uhasama wake kwa mtoa mada binafsi, endapo atasema jambo linalowafedhehesha wasikilizaji. Ikumbukwe kwamba hadhira inaweza kuanza vizuri kwa usikivu wa kutosha, halafu polepole au ghafla hadhira inageuka kuwa na chuki, na kuamua kutotoa ushirikiano na mtoa mada.
Ni vizuri ukiwa unatoa mada kugundua iwapo kuna mabadiliko ya tabia-fiche kati ya wasikilizaji inayoashiria kwamba sasa ‘joto linapanda’ na hadhira inaanza kubadilika kihisia. Matendo na maneno yao madogomadogo yataashirika kinachoenda kutokea.
Vilevile tuliona juu ya mawasiliano silonge (non-verbal communication) na jinsi watu wanavyoweza kuzungumza hata kwa ‘kupiga kelele’ bila kufungua mdomo. Ukiwa mwasilishaji uwe hodari kugundua hili na kutumia mbinu zote kurudisha hali ya hewa katika hali ya utulivu.
Wakati mwingine hadhira inaweza kuwa na chuki na mamlaka yenye uhusiano na mwasilishaji, kama serikali. Hivyo kwamba chuki hii haielekezwi kwa mzungumzaji moja kwa moja, bali kwa serikali kupitia kwa mzungumzaji. Ni vema kama wewe ni mzungumzaji kujua uhasama au chuki hii inaelekezwa wapi, usije ‘ukanunua’ tatizo lisilokuhusu.
Ni lazima kuwa mwangalifu na kuwa na weledi wa kisaikolojia kuweza kukabiliana na hadhira ya namna hii. Ni vema kutojitenga na tatizo, lakini ni vema zaidi kujua jinsi ya kukabili mabadiliko ya usununu wa hadhira. Kumbuka mhemko huambukiza; hivyo inasaidia kuukabili inavyofaa, pale unapoanza kwa mtu mmojammoja.
Jambo ambalo ningetaka kumalizia nalo, ni kwamba kama mwasilishaji mada, utakuwa umefeli kabisa ukiruhusu mhemko wa hadhira ukakuingia, na wewe ukapata hasira au ukaanza kuonyesha chuki, kwa sababu eti unahusishwa na masuala yasiyokuhusu.
Katika hali yoyote ile ya mhemko wa chuki toka kwa hadhira, uwe na busara ya kujizuia na usikubali kurubuniwa kisaikolojia, ukafanana na hadhira ya namna hii. Unapotoa mada uwe na utulivu ambao wasikilizaji wataona kwamba unayoyaona yahajakufanya ukatetereka toka kwenye kusudio lililokupeleka.
Tumsifu Yesu Kristu!
Itaendelea wiki ijayo.
Dekano wa Dekania ya Mtakatifu Gaspari, Jimbo Kuu Katoliki la Dar es Salaam, ambaye pia Paroko wa Parokia ya Bikira Maria wa Mlima Karmeli – Bunju, jimboni humo, Padri Dominic Somola (kushoto), akiwaonyesha Mapadri wenzake maendeleo ya ujenzi wa kanisa jipya la parokia hiyo. (Picha na Yohana Kasosi)
Radio –Television Tumaini, also trading as Tumaini Media, consisting of Radio Tumaini, a weekly newspaper “Tumaini Letu” and a Television Station “Tumaini Television” is owned and run by the Archdiocese of Dar es Salaam, Tanzania since 1994.
+(255) 238-4131
info@tumainimedia.co.tz/p>
